Niższe normy spalania w pojazdach pożarniczych. Są projekty rozporządzeń.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji skierował do związków zawodowych pisma z prośbą o przedstawienie opinii do projektów rozporządzeń dotyczących wymagań dla pojazdów specjalnych użytkowanych w Państwowej Straży Pożarnej. Zmiany są realizacją składanych od wielu lat przez Krajową Sekcję Pożarnictwa NSZZ „Solidarność” wniosków w tym zakresie.

Jak wskazano w uzasadnieniu, pierwszy z projektów zmienia obowiązujące rozporządzenie Ministrów: Spraw Wewnętrznych i Administracji, Obrony Narodowej, Finansów oraz Sprawiedliwości z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie pojazdów specjalnych i używanych do celów specjalnych Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Krajowej Administracji Skarbowej, Służby Więziennej i straży pożarnej (Dz. U. poz. 594), poprzez modyfikację katalogu dokumentów wymaganych dla pojazdów budowanych z wykorzystaniem pojazdu bazowego. Projektowany akt dostosowuje ww. rozporządzenie do stanu prawnego powstałego wraz z wejściem ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o systemach homologacji pojazdów oraz ich wyposażenia (Dz. U. poz. 919).

Jednocześnie do zmienianego rozporządzenia wprowadza się minimalne alternatywne wymagania (warunki techniczne) dla nowych pojazdów specjalnych lub używanych do celów specjalnych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej, wyposażonych w jednostki napędowe o normach spalania niższych niż aktualnie obowiązujące. Projekt zakłada wprowadzenie tychże przez dodanie nowego rozdziału oznaczonego jako 5a, wprowadzającego do rozporządzenia załącznik w formie tabeli, gdzie wyszczególnia się techniczne dokumenty odniesienia do warunków, które mają być spełnione. Powyższe ma umożliwić wprowadzenie w pewnych okolicznościach do użytkowania pojazdów nowych niespełniających aktualnie obowiązujących norm emisji spalin.

Proponowane rozwiązanie jest odpowiedzią na występujące podczas eksploatacji w jednostkach ochrony przeciwpożarowej wyżej wymienionych pojazdów problemy techniczne związane ze stosowanym w najnowszych pojazdach wyposażeniem.  W głównej mierze problemy dotyczą pojazdów wyposażonych w silniki spełniające normę emisji spalin EURO 6 co przekłada się negatywnie na właściwości techniczne i zasięgi tych pojazdów. Powyższe związane jest z tym, że samochody specjalne jednostek ochrony przeciwpożarowej wymienionych powyżej eksploatowane są głównie w warunkach ruchu miejskiego, na krótkich odcinkach drogi, podczas których silniki nie osiągają optymalnej temperatury pracy co w konsekwencji skutkuje zapychaniem filtrów cząstek stałych (DPF) przez osady węgla i popiołu.

Zapchanie filtra skutkuje z kolei znacznym pogorszeniem osiągów silnika (w tym spadkiem jego mocy) oraz zwiększonym zużyciem paliwa, niejednokrotnie uniemożliwiając dalszą eksploatację. Dodatkowo z uwagi na ratownicze przeznaczenie tych pojazdów często podczas dojazdu do miejsca zdarzenia pojazd poddawany jest gwałtownemu przyspieszaniu co w konsekwencji negatywnie wpływa na pracę zimnego silnika i układu recyrkulacji spalin. Awarie związane z regeneracją lub wymianą filtra DPF na nowy generują dodatkowe koszty oraz wymagają wycofania samochodu z podziału bojowego danej jednostki ratowniczo-gaśniczej lub ochotniczej straży pożarnej na dłuższy czas, co w konsekwencji ma negatywny wpływ na utrzymanie odpowiedniego poziomu sił i środków niezbędnych do podjęcia działań ratowniczo-gaśniczych. Kwestia ta ma istotne znaczenie w kontekście spodziewanego spadku dostępności usług serwisowych w warunkach kryzysu, stanów nadzwyczajnych i podobnych okoliczności, co może mieć przełożenie na spadek liczby dostępnych, sprawnych pojazdów gotowych do użycia.

Kolejnym aspektem niekorzystnie wpływającym na warunki techniczno-użytkowe samochodu pożarniczego z silnikiem EURO 6 jest brak możliwości ergonomicznego rozmieszczenia wyposażenia ratowniczego w skrytkach pojazdu. Przykładowo, obecnie użytkowane samochody ratowniczo-gaśnicze posiadają na wyposażeniu ponad 100 jednostek sprzętowych o różnym przeznaczeniu i jest to np.: wyposażenie indywidualne i środki ochrony indywidualnej, pompy pożarnicze, sprzęt ratowniczy, narzędzia ratownicze, sprzęt gaśniczy, sprzęt oświetleniowy, sprzęt ratownictwa medycznego itp. Ze względu na zapewnienie łatwego dostępu do sprzętu ratowniczego takiego jak np. skokochron, którego masa wynosi ok. 100 kg czy narzędzi hydraulicznych o masie ok. 60 kg, należy go usytuować jak najniżej zabudowy pojazdu, co z kolei jest niemożliwe z uwagi na znajdujące się tam filtry DPF znacznych rozmiarów.

Zanim podwyższono normy emisji spalin dla samochodów ciężarowych, w pojazdach pożarniczych obszar znajdujący się na wysokości i poniżej ramy podwozia był miejscem przeznaczonym do montażu właśnie ciężkiego wyposażenia specjalnego, co było korzystne z punktu widzenia spełnienia zasad ergonomii użytkowania. Wraz z wprowadzeniem bardziej restrykcyjnej normy emisji spalin obszar ten został przez producentów podwozi wykorzystany do zamocowania elementów systemu recyrkulacji spalin EURO 6, co uniemożliwiło zabudowanie skrytki sprzętowej. W związku z tym sprzęt umieszczany jest na wyższych poziomach skrytek co powoduje zwiększenie obciążeń układu mięśniowo-szkieletowego ratowników przy wyjmowaniu sprzętu podczas akcji oraz zwiększa się wysokość położenia środka masy pojazdu, co w konsekwencji wpływa negatywnie na statyczność pojazdu.

Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania modyfikuje przesłanki niezbędne do wydania świadectwa dopuszczenia do użytkowania w jednostkach ochrony przeciwpożarowej samochodu pożarniczego. Podstawowym założeniem nowelizacji jest umożliwienie odejścia w procesie certyfikowania od rygorystycznych wymogów dotyczących norm emisji spalin, których stosowanie jest niejako warunkiem koniecznym wynikającym z  tego, że dla wydania świadectwa dopuszczenia w obecnym stanie prawnym wymagane jest świadectwo homologacji pojazdu bazowego. Jednocześnie projekt dostosowuje stan prawny w tym zakresie do nowych przepisów dotyczących homologacji pojazdów wprowadzonych ustawą z dnia 14 kwietnia 2023 r. o systemach homologacji pojazdów oraz ich wyposażenia (Dz. U. poz. 919).

Całe projekty rozporządzeń wraz uzasadnieniem i oceną skutków regulacji dostępne są w poniższych linkach:

1. Projekt rozporządzenia Ministrów: Spraw Wewnętrznych i Administracji, Obrony Narodowej, Finansów oraz Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie pojazdów specjalnych i używanych do celów specjalnych Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Krajowej Administracji Skarbowej, Służby Więziennej i straży pożarnej.
2. Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania.