KSPNSZZ Krajowa Sekcja Pożarnictwa
W dniach 22-26 lutego 2023 r. nasz przedstawiciel, Szymon Kokot, odpowiadający za kierunki profilaktyki nowotworowej strażaków w KSP NSZZ „Solidarność” wziął udział w konferencji „The Problem of Exposure to Contaminating Products in the Context Of Firefighting Activities” (Problem ekspozycji na produkty powodujące zanieczyszczenie w kontekście działań gaśniczych), zorganizowanej przez straż pożarną Companhia de Bombeiros Sapadores de Coimbra w Portugalii. Nasz delegat reprezentował jednocześnie Fundację cfbt.pl, która ściśle współpracuje z KSP w kwestii profilaktyki nowotworowej strażaków.
Wizyta była sposobnością do odwiedzenia Escola de Regimento de Sapadores Bombeiros de Lisboa (Szkoły Regimentu Straży Pożarnej w Lizbonie). W dniu 23 lutego nasz delegat spotkał się z przedstawicielami szkoły i zapoznał się ze specyfiką pracy strażaków oraz bazą szkoleniowo-lokalową. Było to okazją do wymiany doświadczeń oraz podzielenia się niektórymi z wniosków i kierunków rozwoju przyjętych w PSP, w tym wypracowanych w ramach posiedzeń zespołu Komendanta Głównego PSP zajmującego się tematyką profilaktyki nowotworowej. Gospodarze wizyty wyrazili duże zainteresowanie znacznym postępem, jaki dokonuje się obecnie we wspomnianej sferze w Polsce, stwierdzając że chcą korzystać z naszych rozwiązań, aby przyspieszyć i usprawnić osiąganie kolejnych kamieni milowych w tej ważnej dla nich sferze. Padła deklaracja chęci kontynuowania wizyt i wymiany doświadczeń w przyszłości.
Lizbońska szkoła strażacka zajmuje się obecnie kształceniem w zawodzie strażaka na potrzeby całego kraju. Rekruci spędzają tam łącznie 7 miesięcy na szkoleniu, po czym udają się na pięciomiesięczny straż do jednostek macierzystych, gdzie pod okiem opiekunów wdrażają się w praktyczne aspekty funkcjonowania swoich jednostek. Po skończonym stażu odbywają egzamin, który nadaje im kwalifikacje zawodowe. W Portugalii obowiązuje jedna ścieżka kariery rozpoczynająca się od stanowisk szeregowych. Lokalni strażacy zwracają uwagę na słabe strony tego systemu polegające na braku systemowego rozwiązania gwarantującego przygotowanie do pełnienia funkcji i zadań menadżerskich wraz z rozwojem karier funkcjonariuszy. Przy lizbońskiej szkole funkcjonuje jednostka ratowniczo-gaśnicza posiadając specjalizacje ratownicze: wysokościową, chemiczno-ekologiczną, poszukiwawczo-ratowniczą oraz nurkową. Ciekawostkami z kategorii wyposażenia technicznego są 9-litrowe butle w aparatach powietrznych w standardzie oraz drabiny hakowe podobne do tych, których używa paryska brygada strażacka SPBP. W szkole trwa aktualnie duża inwestycja, dzięki której zbudowane zostaną nowe obiekty szkolne, koszarowe oraz siedziba administracyjna kierownictwa, a także rozbudowany zostanie poligon szkoleniowy.
Z uwagi na specyfikę tego regionu europejskiego bardzo rozwinięte są kwestie związane z gaszeniem traw i lasów, chociaż bolączką strażaków jest brak upowszechnienia ubrań lekkich jako rozwiązania systemowego, co omawiano również pod kątem profilaktyki zdrowotnej przez pryzmat przegrzewania organizmu czy zagrożeń substancjami rakotwórczymi. W Portugalii obowiązuje system pełnienia służby 12/24 – 12/72 (09:00-21:00) oraz 35-godzinny wymiar tygodniowy. Z uwagi na generowanie znacznej liczby nadgodzin, do istniejących 4 drużyn (zmian) pełniących służby rotacyjnie, niedawno dodano piątą drużynę co spowodowało obniżenie średniej liczny wyrabianych nadgodzin w przeliczeniu na strażaka. Co ciekawe zmiany służby odbywają się jedynie w obecności zmiany przyjmującej z powodu protestów związanych z wydłużaniem niepłatnego okresu przebywania w pracy. Straże pożarne podlegają bezpośrednio samorządom miejskim a w urzędach miast funkcjonuje wydział bezpośrednio nadzorujący straż pożarną oraz inne służby publiczne, w tym obronę cywilną funkcjonującą w oparciu m.in. o straż pożarną.
W dniach 24-25 lutego nasz delegat przebywał w miejscowości Coimbra. W mieście znajduje się jedna duża jednostka ratowniczo-gaśnicza strażaków zawodowych (Companhia de Bombeiros Sapadores de Coimbra – CBS Coimbra) oraz dwie jednostki ochotników o profilu pół-zawodowym. Kompania została założona w dniu 13 marca 1781 roku, co oznacza, że wkrótce obchodzić będzie 242 rocznicę założenia! Strażaxy obchodzą dzień strażaka w dniu 11 września a ich patronem jest Święty Marceli (Marçal). Straż zawodowa zatrudnia 106 strażaków i wraz z ochotnikami obsługuje około 5700 interwencji rocznie. posiada specjalizacje ratownicze: chemiczno-ekologiczną, wysokościową oraz nurkową (z uwagi m.in. na obecność dużej rzeki w mieście i liczne interwencje z tym związane). Jak wszędzie w Portugalii w jednostce funkcjonują również rozwinięte rozwiązania techniczne służące gaszeniu pożarów lasów. W roku 2005 w regionie w wyniku nagłej zmiany wiatru podczas pożaru lasu zginęło 4 strażaków (piąty uratował się ucieczką) w trakcie zjeżdżania z góry samochodem gaśniczym w kierunku pożaru. Przy wejściu do komendy znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona ich pamięci. Co ciekawe, w Olsztynie przy budynkach KW PSP i KM PSP znajduje się pomnik poświęcony pamięci strażaków poległych na służbie, na którym upamiętniono również śmierć strażaków w prowincji Coimbra.
Pierwszego dnia pobytu nasz delegat zapoznał się ze specyfiką lokalnej straży pożarnej, podzielił się przemyśleniami w sferze m.in. funkcjonowania stref czystych i brudnych, podkreślając rolę stref przejściowych w utrzymaniu higieny. W oparciu o tę dyskusję strażacy z CBS Coimbra postanowili zmodyfikować zaplanowane do wykonania zmiany w infrastrukturze. Omawiano też aspekty prawne, organizacyjne i uwarunkowania sprzętowe, mające znaczenie dla tworzenia skutecznych rozwiązań w sferze profilaktyki nowotworowej. Część dnia upłynęła także na konsultowaniu mających się odbyć kolejnego dnia wystąpień, aby prezentowany przekaz był spójny i mógł wesprzeć strażaków z Coimbry w osiąganiu kolejnych etapów założonego programu profilaktyki. Podczas wizyty w Urzędzie Miasta wraz z Komendantem Straży w Coimbrze, Paulo Palrilha oraz dowódcami zastępu Jose Antunes i José Primo, nasz delegat spotkał się z zastępcą szefa wydziału nadzorującego straż pożarną oraz z doradczynią Prezydenta do spraw współpracy międzynarodowej, Dr Joanną Loureiro, odpowiedzialną za tłumaczenie podczas konferencji.
W dniu 25 lutego miała miejsce konferencja, stanowiąca główny punkt wizyty. Na wydarzenie przybyło około 200 strażaków z całego kraju, co wskazuje na wielkie zainteresowanie tematyką. Konferencję otworzył członek gabinetu prezydenta miasta dr Carlos Matias Lopes, odpowiedzialny za służby publiczne. Pierwszą sesję moderował znany profesor dr Domingos Xavier Viegas z Uniwersytetu w Combrze, specjalizujący się m.in. w tematyuce pożarów lasów. Prelegentami byli:
- dr Maria Feio, Narodowy Instytut Ratownictwa Medycznego w Portugalii: „Zdarzenia CBRNE a zdarzenia chemiczne: poznaj różnice!”;
- dr António Jorge Ferreira, Pulmonolog na Wydziale Medycyny Uniwersytetu w Coimbrze: „Zagrożenia dla zdrowia wynikające z narażenia zawodowe i środowiskowe u strażaków”;
- dr Simone Morais, Wyższy Instytut Inżynierii w Porto: „Charakterystyka narażenia strażaków na zanieczyszczenia na zanieczyszczenia powstające podczas pożarów”.
Kolejną sesję otworzył nasz reprezentant, Szymon Kokot. Podczas wystąpienia delegat prezentował zarówno inicjatywy podejmowane przez organizacje społeczne (KSP NSZZ „Solidarność”) jak też liczne w ostatnim czasie, kluczowe zmiany systemowe, wśród których podkreślił zmiany w umundurowaniu, wprowadzanie ubrań lekkich, prawne usankcjonowanie funkcjonowania stref czystych i brudnych w JRG PSP czy też powołanie zespołu Komendanta Głównego PSP zajmującego się szeroką tematyką, w tym wypracowywaniem rozwiązań dla Ochotniczych Straży Pożarnych. Przedstawiono również bieżące cele i kierunki profilaktyki nowotworowej w kraju, podkreślając otwartość i zdecydowane działania strony służbowej w omawianej sferze. W kolejnych wystąpieniach strażacy oraz pracownicy obrony cywilnej prezentowali tematykę związaną z profilaktyką zdrowotną:
- José Antunes, dowódca sekcji w CBS Coimbra: „Pożary wewnętrzne jako zdarzenia chemiczne. Dekontaminacja”;
- José Primo, dowódca sekcji w CBS Coimbra: „Zanieczyszczenie, metody postępowania w celu redukcji skutków”;
- Cristina Colaço i Bruno Vaz, Krajowy Urząd Ochrony Cywilnej: „Projekt badawczy kwestionariusza zdrowotnego wśród strażaków w Portugalii”.
Konferencję podsumował i zamknął Prezydent Coimbry, dr José Manuel Silva. Nasz delegat odebrał liczne słowa podziękowania od władz lokalnych, na czele z prezydentem Coimbry, szefem wydziału nadzorującego straż pożarną, komendantem straży oraz przedstawicielami Obrony Cywilnej oraz naukowcami wygłaszającymi prelekcje podczas konferencji. Zarówno naukowcy jak i strażacy z różnych regionów Portugalii prowadzili z naszym delegatem dyskusje, przekazując gratulacje i wyrazy podziękowania za liczne ważne treści przekazane w obecności decydentów, zadając pytania oraz wymieniając dane kontaktowe dla późniejszej współpracy.
Można śmiało skonkludować, że udział delegata KSP NSZZ „Solidarność” w wyjeździe wydarzeniu pomógł nagłośnić silną politykę profilaktyki nowotworowej prowadzoną w Polsce oraz rolę naszej organizacji w tym procesie. Nawiązane kontakty oraz zaplanowane na przyszłość wspólne działania z pewnością będą najlepszym potwierdzeniem tej tezy w przyszłości. Krajowa Sekcja Pożarnictwa NSZZ „Solidarność” deklaruje nieprzerwanie wolę działania w sferze antynowotworowej na najwyższym międzynarodowym poziomie dla poprawy warunków służby polskich strażaków oraz dla dzielenia się naszymi osiągnięciami z koleżankami i kolegami z innych krajów.
